10 tips: voorkom gasexplosies aan boord

Elk jaar vallen doden en gewonden door een ondeugdelijke gasinstallatie aan boord van plezierjachten. Onlangs vielen er in Krommenie nog drie gewonden door een explosie aan boord van een motorjachtje. De oorzaak: de slechte staat van de gasinstallatie. Botentekoop.nl geeft 10 tips om gasexplosies aan boord te voorkomen.

1: Besef het gevaar van gas

Te weinig watersporters realiseren zich nog dat een gasinstallatie aan boord een potentiele explosiebron is. Onze collega’s van Yachting Monthly lieten in een video zien wat de gevolgen van een gasexplosie kunnen zijn. En dat ziet er zeer dramatisch uit. Er is niet zo heel veel voor nodig om het gas dat aan boord wordt gebruikt te laten exploderen. De drie belangrijkste zijn: een lek, voldoende gas in de lucht en een vonk. Op deze drie zaken concentreren we ons als we gasexplosies willen voorkomen.

2: Onderhoud en check je leidingwerk

Lekkages ontstaan meestal op plekken waar koppelingen in het gassysteem zijn aangebracht. Dat zijn de zogenaamde doorvoeren, waarbij de gasleiding door een schot heen gaat, maar ook bij de koppeling aan een gasslang bij de gasfles of bij de verbruiker. Het is verstandig de koppelingen elk jaar met zeepsop te controleren. Zie je geen belletjes als de gaskraan open staat, dan is op die plek geen lek. Blijf je gas ruiken of wil je gewoon wat meer zekerheid, zoek dan een erkende gasinstallateur die je helpt de gasinstallatie te checken.

3: Onderhoud en check je slangen

Een gasslang vind je tussen de gasfles en het vaste leidingnet. Ook is een slang toegestaan tussen de vaste leidingen en de zogenaamde verbruikers zoals het kooktoestel. Gasslangen zijn kwetsbaar. Ze zijn gemaakt van flexibele materialen zoals rubber en kunnen verouderen, verdrogen en gaan lekken. Daarom wordt geadviseerd om gasslangen elke drie jaar te vervangen. De productiedatum van de slang staat erop geprint. Check deze datum en vervang de slang als deze ouder dan drie jaar is. Overigens zijn tegenwoordig geen slangklemmen meer toegestaan. Gebruik dus alleen slangen met aangewalste koppelingen.

4: Plaats een gasdetector

Ondanks alle voorzorgsmaatregelen kan het toch gebeuren dat er een lek in het gassysteem ontstaat. Boten bewegen, staan soms onder druk van krachten van golven en wind en daardoor worden alle systemen ook belast. Als je een keer door een enorme golf bent geklapt weet je dat de boot soms tot in de spanten kan trillen. Dan kan gemakkelijk een scheurtje ontstaan. Om op te merken dat er een lekkage is ontstaan, is het verstandig een gasdetector te plaatsen. Deze kost een paar tientjes en plaats je op een lage plek in de boot. Dat is omdat gas zwaarder is dan lucht en dus naar de bodem zakt.

5: Voorkom vonken

Vonken ontstaan soms door kortsluiting in het elektrische systeem, soms door een brandende sigaret, maar kunnen ook optreden bij het over elkaar schuren van twee metalen objecten. Vaak ontstaan vonken bij het laten zakken of binnenhalen van de ankerketting. Een andere frequente oorzaak is dat er metalen objecten in de gasbun zijn geplaatst. Of – nog erger – als de gasfles is geplaatst in de ruimte waar ook de ankerketting zich bevindt. Gebruik geen elektriciteit en maak nooit vuur als je gas ruikt. En roken aan boord…. dat is zo niet meer van deze tijd.

6: Is het gas afgesloten?

Veel gasexplosies gebeuren gelukkig als de eigenaren niet aan boord zijn. Dit soort explosies is gemakkelijk te voorkomen door altijd de hoofdkraan van het gas bij de fles af te sluiten als je van boord gaat. Alleen de kraan bij de verbruikers dicht zetten is niet genoeg. Een boot in het water beweegt altijd. Daardoor kan er gaslekkage ontstaan en is een toevallig vonkje genoeg om het vaarplezier voor lange tijd te vergallen.

7: Controleer de ventilatie van de gasbun

Een gasfles hoort te zijn opgesteld in een ruimte die niet van binnenuit bereikbaar is en die aan de onderzijde wordt geventileerd. Vaak is de gasbun bij de spiegel van de boot geplaatst en is er een duimdikke leiding die voor ventilatie zorgt en de ruimte tegelijk ook afwatert. Check regelmatig of deze leiding niet wordt geblokkeerd door blaadjes, takjes of andere rommel. Zorg dus dat eventueel lekkend gas onder alle omstandigheden naar de buitenlucht ontsnapt en niet de boot in stroomt.

8: Ventileer de boot

Zorg dat je goed ventileert als je aan boord gas verbruikt. Gas explodeert alleen binnen een bepaalde explosiegrens. Voor butaan, het meest gebruikte gas in onze boten, ligt die tussen 1,5 en 8%. Dat betekent dat een klein beetje butaan in de lucht al een enorme knal kan geven. Ventileren is niet alleen belangrijk om gasexplosies te voorkomen, maar ook om koolmonoxide vergiftiging te vermijden. Dit gas ontstaat bij onvolledige verbranding en is in bepaalde concentraties dodelijk omdat het zuurstof verdringt. Het is een sluipmoordenaar want je kunt het niet zien of ruiken. Ventilatie is dus van levensbelang.

9: Controleer en vervang eventueel je drukregelaar

Op de slang bij de gasfles is altijd een drukregelaar gemonteerd. Deze moet voorkomen dat het gas met te hoge druk de leidingen in stroomt. Net als slangen hebben drukregelaars door de rubberen membraan een beperkte houdbaarheid. Als je toch je slangen vervangt, check dan ook je drukregelaar. Heb je twijfels, vervang de drukregelaar. Dit is een kwestie van rond de €15 investeren in jouw veiligheid.

10: Laat elke drie jaar je gasinstallatie afpersen en keuren

Er zijn verzekeringsmaatschappijen en jachthavens die om een gaskeuring vragen. Dat is een certificaat dat aangeeft dat de gasinstallatie door een professional is gekeurd. Onderdeel van de keuring is dat het leidingnet onder hoge druk wordt afgeperst. Ook als jouw haven of verzekering er niet uitdrukkelijk om vraagt is het verstandig je gasinstallatie elke drie jaar te laten keuren. De kosten van een gaskeuring met gascertificaat liggen rond de €175.